Annet: ‘Mijn werk is intens, maar het doet ertoe!’
Al tien jaar werkt Annet de Graaf als maatschappelijk werker bij Siriz. Vanuit haar hulppost in Zwolle begeleidt ze vrouwen en mannen die te maken hebben met een onbedoelde zwangerschap.
Haar grote wens? Minder oordeel, meer compassie én meer hulp, want een onbedoelde zwangerschap kan ons allemaal overkomen.
Annet: ‘Weet je, ik zou zo graag afrekenen met het stigma waar vrouwen die onbedoeld zwanger zijn nog steeds mee te maken krijgen. Per jaar raken ongeveer 50.000 vrouwen onbedoeld zwanger! En veel van deze vrouwen krijgen nog steeds het vooroordeel te horen dat ze zeker onvoorzichtig of dom zijn geweest?! Nou, ik breek graag een lans voor deze vrouwen en mannen. Laten we het oordeel eraf halen én meer compassie tonen.
'Laten we het oordeel eraf halen én meer compassie tonen.'
Impact zwangerschap groot
De impact van een onbedoelde zwangerschap is zo groot! Je moet plotseling afscheid nemen van de situatie zoals die was voordat je zwanger raakte. Die komt ook niet meer terug. Je bent zwanger. Dat is een feit. En daar moet je een beslissing over nemen. En vaak zijn de omstandigheden ook niet zoals je zelf bedacht of gewenst had. Dat is heftig hoor. Daarvan kun je in paniek raken.
Daarom vind ik het belangrijk om als eerste de paniek eraf te halen door begrip te tonen en rust te creëren. Daarna kijk ik, samen met een vrouw (en een eventuele partner), hoe zij met deze nieuwe situatie kan omgaan. Samen brengen we in kaart welke keuzeopties zij heeft en onderzoeken we haar mogelijkheden en onmogelijkheden. Welke informatie ontbreekt er bijvoorbeeld nog om een volledig en realistisch beeld te krijgen van haar situatie, zodat zij vervolgens zelf een keuze kan maken?
'Uiteindelijk is mijn doel dat een vrouw al haar mogelijkheden kent en zelf de regie en verantwoordelijkheid neemt voor haar beslissing.'
Intens
Deze keuzegesprekken vinden plaats op neutraal terrein, bij de hulppost in Zwolle. Annet: ‘Mijn werk is intens. Het is zo mooi om bij deze keuze te begeleiden. Het is zo waardevol en belangrijk in iemands leven. Het doet ertoe! Uiteindelijk is mijn doel dat een vrouw al haar mogelijkheden kent en zelf de regie en verantwoordelijkheid neemt voor haar beslissing. Dat ze voor zichzelf weet: ‘Ik heb alles overwogen in mijn situatie op alle gebieden, zoals relatie, financiën etc. en dít is mijn keuze.’
Hoe ziet een dag op de hulppost Zwolle eruit?
Die wisselt van dag tot dag. Ik ga ook geregeld naar cliënten toe. Naast keuzegesprekken, begeleid ik ook vrouwen of stellen die de zwangerschap uitdragen én daarbij hulp nodig hebben, omdat ze problemen hebben. Bijvoorbeeld met financiën, huisvesting, school, de relatie met ouders of tussen partners onderling.
Momenteel gaan veel van de gesprekken die ik voer over hoe je toch allebei goed moeder of vader kunt zijn als de relatie voorbij is. Hoe kun je een goede vader op afstand zijn? Wat heeft het kind nodig? En wat is realistisch? Dat beantwoordt dan misschien niet aan de eigen verwachting, maar is wel in het belang van het kind. Het kind is gebaat bij rust en dat zijn vader en moeder ook gewoon fatsoenlijk met elkaar kunnen omgaan zonder continue ruzie en machtsstrijd in zijn bijzijn.
Maar ik heb ook regelmatig systeemgesprekken met cliënten en ouders, overleggen met andere zorgorganisaties en op scholen. Bijvoorbeeld om samen met een cliënt te overleggen hoe zij haar opleiding kan afmaken terwijl ze zwanger is en nog moet gaan bevallen.
Je vertelt over de samenwerking met andere organisaties. Met welke ketenpartners werk jij samen?
Dat hangt heel erg af van de cliënten die ik heb en waar zij verbonden mee zijn. Ik werk zelf veel samen met Voorzorg, een project van de GGD waarbij ze twee jaar ondersteuning bieden aan jonge kwetsbare moeders en hun kind. En verder zijn het vooral ketenpartners waar ik naar doorverwijs. In Zwolle is dat bijvoorbeeld Timon, die hier een moeder-kindhuis heeft. Of Veilig Thuis en Kadera, als er sprake is van geweld of een onveilige situatie.
'Een onbedoelde zwangerschap is shocking. Dat was toen en nu nog.'
Je werkt nu tien jaar in dit vakgebied. Is er veel veranderd?
Een onbedoelde zwangerschap is shocking. Dat was toen en nu nog.
Ik zie wel een maatschappelijke verandering, de seksuele vrijheid is groter. Waar voorheen veel onbedoelde zwangerschappen plaatsvonden binnen een vaste relatie is dat nu steeds minder het geval.
Verder is er veel veranderd in de financiering van hulp. Kijk, nu is het in Nederland goed geregeld hoor, maar tien jaar geleden was het makkelijker om iemand, die in een lastige situatie en hulp nodig had, tijdelijk te plaatsen in een zorglocatie. Er vond een intake plaats en vervolgens regelde je de financiering. Nu is dat ondenkbaar voordat je de beschikkingen rond hebt. En voor een beschikking heb je vaak al een diagnose nodig. Dus als jij gewoon een gezonde jonge vrouw bent, zonder diagnoses en zonder netwerk, maar je zit wel in een lastige situatie dan is het lastig om hulp te krijgen. Vooral op het gebied van huisvesting. Ik had van de week nog een vrouw aan de telefoon, ze was 35 weken zwanger en verbleef in een dag- en nachtopvang, omdat ze uit een slechte relatie kwam. Ze kon nergens terecht. Dat is schrijnend.’
'Echt elke situatie die ik tegenkom in mijn werk is uniek en bijzonder. Mijn drijfveer en mijn passie is om bij elke situatie te kijken wat iemand wil en nodig heeft en samen te zoeken naar die mogelijkheden.'
Als je terugkijkt, welke casus heeft het meeste impact op jou gehad?
Er zijn er best wel veel, maar ik moet vooral denken aan een hecht stel van wie de vrouw zwanger was geraakt buiten de relatie om. Het stel besloot samen te blijven, de zwangerschap uit te dragen en de baby voor adoptie af te staan. Kort na de geboorte belden ze me op dat ze toch zelf voor het kindje wilden gaan zorgen. Ik sta dan echt versteld van de veerkracht van mensen.
Echt, elke situatie die ik tegenkom in mijn werk is uniek en bijzonder. Dat maakt ook dat ik hier al zo lang werk. Mijn drijfveer en mijn passie is om bij elke situatie te kijken wat iemand wil en nodig heeft en samen te zoeken naar die mogelijkheden.’
Fotografie: Folkert Rinkema